บทความโดย ผศ.ดร.ธนภณ พันธเสน
คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

         โครงการการพัฒนาระบบขนส่งสาธารณะ ตามแนวคิดการพัฒนาพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชน (TOD) เป็นโครงการที่จะชี้ให้เห็นว่าพัฒนาระบบขนส่งสาธารณะ หรือขนส่งมวลชน จำเป็นต้องพึ่งพาการพัฒนาพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชน เพราะการพัฒนาพื้นที่จะช่วยเพิ่มปริมาณผู้โดยสารเข้าสู่ระบบขนส่ง ในขณะเดียวเดียวกัน การพัฒนาพื้นที่ในเมืองก็จำเป็นต้องพึ่งพาระบบขนส่งมวลชน เพราะระบบขนส่งจะช่วยเพิ่มความสะดวกสบายให้แก่ประชาชนในการเข้าถึงพื้นที่ต่างๆ ประเทศไทยเป็นประเทศที่พัฒนาเมืองโดยขาดการพัฒนาระบบขนส่งมวลชน ทำให้เกิดปัญหาของเมืองมากมาย โดยเฉพาะปัญหารถติด ที่ก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมและคุณภาพชีวิตตามมาอีกอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

         การประชุมปฏิบัติการผังเมืองครั้งที่ 1 มีเป้าหมายเพื่อกำหนดแนวทาง หรือโจทย์ที่จะนำไปใช้จัดทำร่างการวางผังเบื้องต้นของพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชนตัวอย่าง 5 สถานี โดยใช้เกณฑ์และวิธีการปฏิบัติการตามแนวคิดการเติบโตอย่างชาญฉลาด (Smart Growth) ซึ่งสถานีขนส่งมวลชนตัวอย่าง 5 สถานีดังกล่าวนั้น ได้แก่ สถานีระยองวิทย์ สถานีโรงพยาบาลระยอง สถานีเทสโก้โลตัส สถานีแหลมทอง และสถานีเซ็นทรัล - เกาะกลอย

         การดำเนินการประชุมปฏิบัติการเริ่มตั้งแต่วันที่ 5 – 9 มิถุนายน 2560 โดยแบ่งการประชุมเป็น 5 รอบ แต่ละรอบใช้เวลาประมาณ 3 ชั่วโมงในการพิจารณาแนวทางการจัดทำร่างการวางผังเบื้องต้นของพื้นที่ที่อยู่ในรัศมี 500 เมตรรอบสถานี 1 สถานี โดยแต่ละสถานีมีผู้เข้าร่วมประชุมประมาณ 30 คน ได้แก่

กลุ่มเจ้าของที่ดินและผู้ใช้ประโยชน์แปลงที่ดินเป้าหมาย
         – ผู้ที่มีกรรมสิทธิ์ในแปลงที่ดินขนาดใหญ่เกิน 2 ไร่ จำนวน 8 คน (เป็นผู้ที่มีอิทธิพลต่อการพัฒนาพื้นที่มากกว่าเจ้าของที่ดินแปลงเล็ก)
         – นักพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ 2 คน

กลุ่มผู้เดินทางและผู้ที่จะทำกิจกรรมในพื้นที่
         – ตัวแทนชุมชนที่อยู่ในพื้นที่ 8 คน
         – ผู้ให้บริการรถจักรยานยนต์รับจ้างและรถสองแถว 2 คน

กลุ่มผู้บริหารหน่วยงานที่จะสนับสนุนให้การพัฒนาเกิดขึ้นจริง
         – ผู้บริหารเทศบาล 1 คน
         – สมาชิกสภาเทศบาล 1 คน
         – ฝ่ายโยธา/ ผังเมืองเทศบาล 1 คน
         – หัวหน้าฝ่ายงานอื่นๆ 3 คน
         – ตัวแทนหอการค้า 2 คน
         – ตัวแทนสภาอุตสาหกรรมจังหวัด 2 คน

         ตัวแทนกลุ่มเจ้าของที่ดินและผู้ใช้ประโยชน์แปลงที่ดินเป้าหมายรายใหญ่ที่ได้เข้าร่วมประชุม ซึ่งบทบาทและความเห็นของกลุ่มนี้จะส่งผลต่อการพัฒนาพื้นที่มากที่สุด ได้แก่ โรงเรียนระยองวิทย์ โรงพยาบาลระยอง วัดป่าประดู่ บริษัท ระยองสตาร์ จำกัด ห้างเทสโก้โลตัส ห้างแหลมทอง และห้างเซ็นทรัล

         วิธีการปฏิบัติการตามแนวคิดการเติบโตอย่างชาญฉลาดเริ่มด้วยการให้ความรู้แก่ผู้เข้าประชุมก่อนที่จะเริ่มลงมือปฏิบัติการ โดยการให้ความรู้เป็นการชี้แจงปัญหารถติดในเมืองระยอง และความไม่พร้อมของระบบขนส่งมวลชนที่จะรองรับโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ของรัฐบาลคือโครงการการพัฒนาพื้นที่ระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (Eastern Economic Corridor Development หรือ EEC) ที่รวมถึงโครงการการพัฒนาระบบรถไฟความเร็วสูงเข้าสู่ตัวเมืองระยอง แนวทางการแก้ปัญหาและเตรียมความพร้อม ตลอดจนประโยชน์ที่จะเกิดขึ้น จากการประยุกต์ใช้เกณฑ์ด้านกายภาพของการเติบโตอย่างชาญฉลาด 7 ข้อ อันเป็นลักษณะเด่นของ TOD ได้แก่

         1. ความหนาแน่นของประชากรและกิจกรรม
         2. การใช้ประโยชน์ที่ดินแบบผสมผสาน
         3. การส่งเสริมการเดินและการใช้จักรยาน
         4. ที่อยู่อาศัยที่คนทุกระดับซื้อหาได้
         5. ระบบขนส่งสาธารณะหลายรูปแบบ
         6. ที่ว่างสาธารณะ
         7. เอกลักษณ์ของพื้นที่

โดยมี ผศ.ดร.ธนภณ พันธเสน และ ผศ.ดร.สุภาพร แก้วกอ เลี่ยวไพโรจน์ สลับกันเป็นผู้ให้ความรู้

         หลังจากการให้ความรู้จึงเป็นการแบ่งกลุ่มปฏิบัติการ เพื่อให้ได้มาซึ่งความเห็นที่เป็นอิสระต่อกัน ในประเด็นต่อไปนี้

         1. ความต้องการการใช้ประโยชน์ที่ดินและอาคารในอนาคต 20 ปี
         2. ขอบเขต ประเภทและรายละเอียดการใช้ที่ดิน อาคารและกิจกรรมการใช้ประโยชน์ทั้งหมดในพื้นที่วางผัง
         3. ลักษณะการสัญจรโดยใช้ ทางเดิน ทางจักรยาน และระบบขนส่งมวลชนเป็นโครงข่ายหลัก และระบบการเชื่อมต่อกับโครงข่ายการคมนาคมและขนส่งทั้งระดับเมืองและระดับภาค
         4. ความเป็นไปได้ด้านเศรษฐกิจ สังคม และระบบสุขภาวะของชุมชน

         โดยมี ผศ.ดร.ธนภณ พันธเสน, ผศ.ดร.สุภาพร แก้วกอ เลี่ยวไพโรจน์, คุณฉัตรนุชัย สมบัติศรี (รองปลัดเทศบาลนครระยอง) และคุณฝนทิพย์ ชูประเสริฐ (นักพัฒนาอสังหาริมทรัพย์) สลับกันเป็นวิทยากรกระบวนการประจำแต่ละกลุ่ม ภายใต้การดูแลภาพรวมของกิจกรรมโดย Dr.Bart Lambregts ที่ปรึกษาโครงการจากประเทศเนเธอแลนด์

         ผลการประชุมพบว่า ผู้เข้าร่วมประชุมทุกคนเห็นถึงความจำเป็นของการพัฒนาพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชนควบคู่กับการพัฒนาระบบขนส่งมวลชน โดยกลุ่มเจ้าของที่ดินเห็นว่าโครงการขนส่งมวลชนจะทำให้เกิดความมั่นใจในการลงทุนพัฒนาโครงการ และการกระตุ้นเศรษฐกิจที่ดี ในขณะที่กลุ่มผู้เดินทางและผู้ที่จะทำกิจกรรมในพื้นที่เห็นว่าประชาชนจะได้รับความสะดวกสบายจากระบบขนส่งมวลชน และโอกาสการประกอบอาชีพจากการพัฒนาพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชน ทั้งนี้ ในการประชุมแต่ละรอบของสถานี ผู้เข้าประชุมทั้ง 3 กลุ่มได้ร่วมกันคิด และให้คำตอบหรือคำแนะนำตามประเด็นที่กำหนดทั้ง 4 ประเด็น อย่างครบถ้วนและมีความแตกต่างกันของแต่ละกลุ่ม ซึ่งคณะผู้วิจัยจะได้นำกลับไปประมวลผลและจัดทำร่างการวางผังเบื้องต้นของพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชนตัวอย่าง 5 สถานี แล้วนำกลับมาเสนอแก่ผู้เข้าร่วมประชุมเหล่านี้อีกครั้งในช่วงปลายเดือนสิงหาคม 2560

         คณะผู้วิจัยใคร่ขอขอพระคุณทุกท่านที่กรุณาสละเวลาและแสดงความคิดความเห็นให้แก่โครงการ เพราะทุกความเห็นล้วนมีความสำคัญที่จะทำให้ผลการวิจัยมีความน่าเชื่อถือและสร้างความมั่นใจที่จะส่งมอบงานต่อไปยังคณะกรรมการระดับจังหวัด และหน่วยงานระดับชาติ ที่จะพิจารณาสนับสนุนการศึกษารายละเอียดความเป็นไปได้ของโครงการ และการลงทุนพัฒนาระบบขนส่งมวลชนพร้อมทั้งพัฒนาพื้นที่รอบสถานีต่างๆ ให้ชาวระยองและผู้ที่มาเยือนระยองได้มีคุณภาพชีวิตที่ดีในระดับมาตรฐานสากลในระยะเวลาที่ไม่นานจนเกินไป

เส้นทางการเดินรถขนส่งมวลชนนครระยอง ที่ผ่านการประชุมประชาคม 2 ครั้ง

         เส้นทางสีแดงเข้ม คือเส้นทางเดินรถระบบขนส่งหลักตามถนนสุขุมวิท ที่จะก่อสร้างในระยะที่ 1 พร้อมเส้นประสีแดงที่เป็นระบบขนส่งรอง ตามถนนเส้นรองซึ่งมีพื้นที่ถนนแคบเกินกว่าที่จะเดินรถระบบหลักเข้าไปได้

         เส้นทางที่เหลืองเข้ม คือเส้นทางเดินรถระบบขนส่งหลักตามถนนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 36 ที่จะก่อสร้างในระยะที่ 2 พร้อมระบบขนส่งหลักตามถนนเส้นรองที่เปลี่ยนจากเส้นประสีแดงมาเป็นสีเหลืองเข้ม เมื่อประชการตามถนนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 36 หนาแน่นพอ และตามถนนเส้นรองมีปริมาณรถยนต์ลดลงมากพอที่จะลดช่องทางสำหรับรถยนต์ส่วนบุคคล

         วงกลมสีเขียวคือตำแหน่งสถานีหรือจุดจอดรถขนส่งมวลชน ดาวสีเหลืองคือสถานีหรือจุดจอดรถขนส่งมวลชน ที่คัดเลือกมาจัดทำผัง TOD 5 แห่ง เป็นตัวอย่าง

ชมภาพ WORKSHOP (สถานีระยองวิทยาคม)
ณ เทศบาลนครระยอง เมื่อวันที่ 5 มิถุนายน 2560

**********************************************************************************

ชมภาพ WORKSHOP (สถานีโรงพยาบาลระยอง) 
ณ โรงแรมสตาร์ ระยอง เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2560

**********************************************************************************

ชมภาพ WORKSHOP (สถานีเทสโก้ โลตัส) 
ณ โรงแรมสตาร์ ระยอง เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2560

ชมภาพ WORKSHOP (สถานีแหลมทอง) 
ณ โรงแรมดี วารี ดีว่า เซ็นทรัล ระยอง เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2560

**********************************************************************************

ชมภาพ WORKSHOP (สถานีเซ็นทรัล – เกาะกลอย)
ณ โรงแรมดี วารี ดีว่า เซ็นทรัล ระยอง เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2560

**********************************************************************************

Download เป็น ไฟล์ PDF นำไปศึกษา ได้ที่ลิ้งก์ด้านล่างนี้เลยครับ
https://drive.google.com/file/d/0B_8ETw3-OBe8Vkh4TlNzQ0ozb1k/view

         สำหรับท่านที่ต้องการทราบความเคลื่อนไหวแบบสมัครใจ เกี่ยวกับข่าวสาร โครงการ ในเครือข่ายกิจการพัฒนาเมือง และข่าวการพัฒนา ออกแบบเมือง โครงการระบบขนส่งมวลชนของเครือข่าย และข่าวจากหลายสำนัก ท่านสามารถรับข้อมูลโดย ส่งอีเมล์ของท่านไปที่ ADMIN

email address: admin@smartgrowththailand.org และ admin@tatp.or.th

โดยท่านเขียนความจำนงค์ คือ ต้องการรับข่าวสารจากทางเครือข่ายเราครับ

ขอบคุณข้อมูลจาก: www.smartgrowththailand.org